Bolesław Bork – ur. 9 kwietnia 1923 w Zbychowie, zm. 18 listopada 2017 w Wejherowie – nauczyciel, pisarz, poeta, dokumentalista, historyk, działacz społeczny związany z regionem Kaszub, a w szczególności z naszą Gminą Szemud.
Życiorys
W 1936 roku rozpoczął naukę w gimnazjum w Wejherowie, przerwaną przez wojnę. W sierpniu 1939r. zgłosił się do wejherowskiej Ochotniczej Kompanii Harcerskiej, a później do Czerwonych Kosynierów w Gdyni. Po ucieczce z niewoli niemieckiej wrócił do rodzinnej wsi. Tu prowadził tajne nauczanie. W listopadzie 1942r. został skierowany na przymusowe roboty do Appartenbau w Zagórzu, a potem do jego filii w Janowie koło Rumi. Współpracował z miejscową komórką konspiracyjną. W tym czasie ojciec, pod groźbą wywiezienia całej rodziny do obozu koncentracyjnego, przyjął volkslistę. W sierpniu 1943r. został wcielony do Wehrmachtu. Służył w 75 batalionie jako strzelec bagienny. W grudniu Kaszubów i Ślązaków z tej jednostki skierowano do Dole we wschodniej Francji. Tu zetknął się z konspiracją francuską i holenderską. Za dopuszczenie holenderskich partyzantów do silnie strzeżonej przez Niemców Stacji Kabli Podwodnych w Domborgu na wyspie Walcheren, Borka i innych członków grupy konspiracyjnej zesłano do kompanii karnej w Dunkierce. Tu uległ wypadkowi i do końca wojny przebywał w szpitalu.
Po powrocie do kraju w 1945r. podjął pracę w Nadleśnictwie Gniewowo. W 1952r. zdał maturę w Liceum Pedagogicznym w Gdańsku Oliwie, następnie uczył się w Studium Nauczycielskim w Bydgoszczy. W 1975 otrzymał dyplom studiów wyższych Instytutu Kształcenia Nauczycieli w kierunku historii w Warszawie.
Był kierownikiem szkół w Koleczkowie, Chwaszczynie (1954 – 1955) i Bojanie (1959 – 1989).
Pełnił funkcję opiekuna społecznego cmentarza wojennego w Bojanie oraz mogiły i obelisku poświęconego pamięci partyzantów „Gryfa Pomorskiego” poległych w walce nad Ślęzą.
Był także kierownikiem i prelegentem Uniwersytetu Powszechnego w Bojanie. Pełnił także funkcje sekretarza, a potem kierownika OSP w Bojanie.
Długoletni członek Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego, założyciel koła w Bojanie i jego pierwszy prezes.
Jest autorem wielu artykułów m.in. na temat historii Kaszub i regionu w magazynie Pomerania.
Był współpracownikiem regionalnego magazynu Naji Gochë, na którego łamach zamieszczał opracowania historyczne oraz poezję.
Jego artykuły historyczne w czasopiśmie Mówią Wieki są podawane jako materiały do nauki historii i wiedzy o społeczeństwie.
Jego opowiadania są na liście lektur programu nauczania języka kaszubskiego w szkole podstawowej (Rozporządzenie MEN z dnia 14 II 2017).
Książki:
- Nad Ślężą: Zarys walk Kaszubów lesockich, Gdańsk: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie, Oddział Gdański, 1978 opisuje w niej walki Kaszubów z okupantem w czasie II Wojny Światowej
- Ścieżki bezdroża i drogi, Gdańsk: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie, Oddział Miejski w Gdańsku, 1984, wspomnienia i opowiadania z lat 1930–1970; historia, kultura i zwyczaje kaszubskiej wsi
- Piesnodzej lesocczech stron – Ks. dr Leon Heyke z Cierzni koło Bieszkowic, 1992, praca o księdzu Leonie Heykiem, wydana z okazji nadania imienia Bibliotece Publicznej Gminy Szemud
- Twierdzą był im każdy próg: opowieść historyczna, Wejherowo: Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej, 1998, powieść historyczna nagrodzona w konkursie im. Jana Drzeżdżona
- Kaszubski rok obrzędowy – sztuka nagrodzona w konkursie widowisk dramatycznych
- Ruch strażacki w gminie Szemud, Rada Gminy Szemud, 1999,
- Legendy Ziemi Wejherowskiej. Òpòwiednie Wejrowsczi Zemi, Autorzy: Bolesław Bork, Tomasz Żmuda-Trzebiatowski, Stanisław Janke, Gdańsk: Wydawnictwo Bit, 2003,
- Lesôcczé pòwiòstczi ë jiné dokôzë, Wejherowo: Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej, 2002,
- (współautor) Słownik biograficzny konspiracji pomorskiej 1939–1945, Toruń: Fundacja “Archiwum i Muzeum Pomorskie Armii Krajowej oraz Wojskowej Służby Polek”, 2004,
- Wśród jezior i lodowców: Moja druga podróż po Europie Środkowej, Bojano, 1999.
Monografie:
- Kielno; Zeszyt 1, Bojan1992 r.,
- Koleczkowo; Zeszyt 2, Bojan 1993 r.,
- Bojano; Zeszyt 3, Bojan1993 r.,
- Kamień. Grabowiec. Przetoczyno; Zeszyt 4, Bojan 1993 r.,
- Łężyce. Z przysiółkami i krótką wanogą po Wiczlinie.; Zeszyt 5, Wejherowo 1994r.
- Piekiełko, Cierznia, Pińsk.; Zeszyt 6, Bojan 1994r.
- Zbychowo i Reszki.; Zeszyt 7; Bojano 1994r.
- Nowy Dwór Wejherowski. Gniewowo i Sopieszyno.; Zeszyt 8; Wejherowo 1994r.
- Sztandar i herb gminy na tle dziejów wsi i samorządu lokalnego; Zeszyt 10, Bojan 1994 r.,
- Na Lesôkach.; Zeszyt 11; Bojan 1995r.
- Warzno ; Zeszyt 12; Szemud 2004 r.
Nagrody i wyróżnienia:
Specjalne wyróżnienie w II Ogólnopolskim Konkursie Prozatorskim imienia Jana Drzeżdżona w 1997 roku za powieść historyczną „Twierdzą był im każdy próg”, a następnie w V i VI edycji konkursu za „Lesôcczé pôwiôstczi ë jiné dokôzë”.
II nagroda w konkursie widowisk dramatycznych za sztukę „Kaszubski rok obrzędowy”.
Nagroda specjalna w 2009 roku i III nagroda za prozę w 2011 roku w Ogólnopolskim Konkursie Literackim im. Mieczysława Stryjewskiego.